Giới Tinh Hoa Quyền Lực PDF

Giới tinh hoa quyền lực, cuốn sách xuất bản năm 1956 của nhà xã hội học C. Wright Mills, được coi là một trong những cuốn sách căn bản nhất về cấu trúc xã hội và về sự hình thành, phát triển của tầng lớp tinh hoa Mỹ. Đây là cuốn sách quan trọng nhất trong ba cuốn ông viết về xã hội Mỹ, hai cuốn còn lại là The New Men of Power (Con người Quyền lực Mới, 1948) và White Collar (Giới Cổ cồn, 1951). Cuốn sách đã gây ra một cơn bão trong giới học thuật và chính trị Mỹ, dẫn đến vô số đánh giá trên các tạp chí học thuật và báo chí phổ thông, hầu hết là tiêu cực với rất nhiều chỉ trích. Song, đến cuối cùng, cuốn sách đã trở thành một tác phẩm kinh điển bởi nó là nghiên cứu quy mô đầy đủ đầu tiên về cấu trúc và sự phân bổ quyền lực ở Mỹ của một nhà xã hội học sử dụng toàn cảnh lý thuyết và phương pháp xã hội học hiện đại.
Giới tinh hoa (tiếng Pháp: élite, bắt nguồn từ tiếng Latin: eligere), hay còn có các tên gọi khác như tầng lớp tinh hoa, giới tinh anh, tầng lớp tinh anh, thành phần tinh túy, là chỉ thành phần ưu tú hoặc quan chức quốc gia, các tướng lĩnh quân đội cao cấp, những người giàu có và những trí thức, học giả tầm vóc quốc gia... những người vừa nắm giữ khối tài sản lớn vừa nắm giữ đặc quyền đặc lợi, sở hữu quyền lực chính trị hoặc có trình độ chuyên môn cao trong xã hội. Tầng lớp quyền lực này bao gồm những người có vị trí cho phép họ vượt qua giới hạn của những người bình thường; họ ở các vị trí có thể đưa ra các quyết định có hệ quả lớn. Họ chỉ huy các hệ thống cấp bậc và tổ chức chính của xã hội hiện đại: điều hành các tập đoàn lớn; chỉ đạo bộ máy nhà nước, quân đội và cảnh sát. Giới tinh hoa còn chiếm các vị trí chỉ huy chiến lược trong các cấu trúc xã hội, hiện nay tập trung vào phương tiện hữu hiệu của quyền lực, của cải và danh tiếng mà họ được hưởng.
Điều đáng chú ý nữa là Giới tinh hoa quyền lực được nhiều nhà lãnh đạo trên thế giới tìm đọc. Có câu chuyện về Fidel Castro và Che Guevara đã tranh luận về cuốn sách này ở vùng núi Sierra Maestra; các học giả như Jean-Paul Sartre và Simone de Beauvoir đã công bố các bình luận của họ trên tạp chí Pháp Les Temps Modernes. Tại chính nước Mỹ, Mills nhận được hàng trăm lá thư từ các giáo sĩ, giáo sư và các nhà lãnh đạo.
Theo Mills, “tinh hoa quyền lực” có tên gọi khác là những người chiếm vị trí thống trị trong các thiết chế thống trị (quân sự, kinh tế và chính trị) của một quốc gia thống trị, và các quyết định của họ (hoặc sự chần chừ không ra quyết định) gây ra những hệ quả to lớn, không chỉ đối với người dân Mỹ mà cả “người dân trên toàn thế giới”. Các tổ chức mà họ đứng đầu, Mills đặt ra, là một bộ ba gồm các nhóm đã kế tục những tổ chức tiền nhiệm yếu hơn: (1) “hai hoặc ba trăm tập đoàn khổng lồ” đã thay thế nền kinh tế nông nghiệp và thủ công truyền thống, (2) một trật tự chính trị liên bang mạnh mẽ đã kế thừa quyền lực từ “một tập hợp phi tập trung gồm vài chục bang” và “bây giờ xâm nhập vào mọi ngóc ngách của cấu trúc xã hội”, và (3) cơ sở quân sự, trước đây là một đối tượng “được nuôi dưỡng bởi lực lượng dân quân của nhà nước”, nhưng bây giờ một thực thể với “tất cả hiệu quả tồi tệ và vụng về của một lĩnh vực quan liêu rộng lớn”.
Điều quan trọng, Mills giải thích rằng bản thân tầng lớp có thể không nhận thức được vị thế của họ là tầng lớp ưu tú. Tuy nhiên, anh ta coi họ như một tầng lớp cha truyền con nối. Các thành viên của giới quyền lực, theo Mills, thường có được những vị trí nổi bật trong xã hội nhờ được đào tạo tại các trường đại học thành lập ở miền Đông như Harvard, Princeton và Yale. Theo cách này, lớp vỏ của tầng lớp thượng lưu thường đi qua các gia đình.
Kết quả là giới tinh hoa, những người kiểm soát ba thiết chế thống trị (quân sự, kinh tế và chính trị) thường có thể được nhóm lại thành một trong sáu loại, theo Mills:
1. “Tầng lớp thị dân 400”: thành viên của các gia đình địa phương nổi tiếng trong lịch sử ở các thành phố chính của Mỹ.
2. “Người nổi tiếng”: nghệ sĩ giải trí nổi bật và nhân vật truyền thông.
3. “Tổng giám đốc điều hành”: chủ tịch và giám đốc điều hành của các công ty quan trọng nhất trong mỗi lĩnh vực công nghiệp.
4. “Giới điều hành giàu có”: các chủ đất lớn và các cổ đông lớn của tập đoàn.
5. “Giới quân phiệt”: các sĩ quan quân đội cấp cao, quan trọng nhất là Hội đồng Tham mưu trưởng Liên quân.
6. “Giới lãnh đạo chính trị”: 50 người đứng đầu cơ quan hành pháp của chính phủ Liên bang, bao gồm cả lãnh đạo cấp cao trong Văn phòng Điều hành của Tổng thống, đôi khi được lấy từ các quan chức được bầu của Đảng Dân chủ và Đảng Cộng hòa.
Mills đặt ra câu hỏi: “Ai là người điều hành nước Mỹ?” và câu trả lời của ông là: “Không cá nhân nào điều hành nó hoàn toàn, nhưng cho đến nay, đó là giới tinh hoa quyền lực”.
Tại Việt Nam, khái niệm tầng lớp tinh hoa đang được đề cập ngày càng nhiều. Tầng lớp tinh hoa ở Việt Nam gắn với một câu chuyện lịch sử dài. Nếu coi tầng lớp tinh hoa như một tầng lớp cai trị, thống trị với tài sản, quyền lực và trí tuệ cao nhất của một dân tộc thì dưới thời phong kiến, tầng lớp sĩ phu, quan lại đâu đó đã được coi là đại diện tầng lớp tinh hoa Việt Nam. Họ dẫn dắt đất nước và xã hội nhờ trí tuệ, quyền lực và vai trò thiết lập các giá trị đạo đức. Đến đầu thế kỷ XX, manh nha xuất hiện ở Việt Nam một nhóm nhỏ các trí thức du học Pháp, cùng với những doanh nhân, quan chức thuộc địa... bắt đầu định hình nên tầng lớp tinh hoa. Song, kể từ giữa thế kỷ XX, tầng lớp này hầu như biến mất và tan vỡ, và tình trạng này kéo dài cho đến những năm đầu thế kỷ XXI.
Nhiều học giả cho rằng xã hội Việt Nam hiện tại chưa có một tầng lớp tinh hoa như vậy, nhưng đều thống nhất với nhau rằng dường như việc hình thành tầng lớp tinh hoa là tất yếu, và vấn đề được đặt ra với mong đợi về một tầng lớp tiên phong sẽ dẫn dắt, xây dựng và củng cố các giá trị của đất nước.
Có thể nói, hiểu biết về tầng lớp tinh hoa ở Việt Nam còn mới mẻ và xa lạ. Chính vì vậy, Công ty Cổ phần Sách Omega Việt Nam tiến hành xuất bản tác phẩm Giới tinh hoa quyền lực với mong muốn góp phần mang lại cho độc giả Việt Nam bức tranh toàn diện, chi tiết về sự hình thành, phát triển và vai trò của tầng lớp này.
Hà Nội, tháng 10 năm 2020
Viện trưởng Viện lãnh đạo ABG
NGUYỄN CẢNH BÌNH